Houtbewerkers zoals houtdraaiers, timmerlui en wagenmakers hebben baat bij scherpe, goed snijdende of kervende handwerktuigen. Om metalen werktuigen scherp te houden, worden ze regelmatig geslepen of gewet. Vaak gebeurt dat met een slijpsteen. Voor gutsen bestaat er een bijzondere slijpsteen.
De slijpsteen voor gutsen met inventarisnummer AV0906
Een slijpsteen bestaat meestal uit een cilindervormige zand- of kunststeen die op een as is geplaatst voor het slijpen van gereedschappen. De steen draait rond in een bak met water om het slijpsel af te voeren zodat de steen proper en scherp blijft. Er bestaan verschillende types van slijpstenen. Dit model is specifiek voor het slijpen van een reeks (draai)gutsen. De guts is hét werktuig van de houtdraaier. Hij draait er de vorm van een voorwerp mee uit. Om de gutsen te slijpen, draait de houtdraaier aan de zwengel. Daardoor komt een stang met een reeks van ongeveer 20 loden slijpstenen in diverse diktes en rondingen in beweging. De slijpstenen draaien langs een waterbakje in zink, bevestigd op een houten onderstel.
AUGÉ C., Larousse Universel en 2 volumes, 1923: 241.
Een houtdraaier is een ambachtsman die met behulp van een draaibank houten voorwerpen met een ronde doorsnede maakt. Denk aan meubelonderdelen zoals stoelpoten, arm- en rugleuningen en ronde knoppen maar ook aan bollen, cilinders en assen. De houtdraaier heeft veel werkmateriaal gemeenschappelijk met de timmerman en de wagenmaker. Basiswerktuig van de houtdraaier is de draaibank, waarbij een vierkant stuk hout horizontaal tussen twee punten wordt geklemd. Door voldoende snelheid te ontwikkelen en een draai- of gutsbeitel tegen het draaiende voorwerp te houden, brengt de houtdraaier ronde of gebogen vormen in het houten werkstuk. Vandaar het belang van een goed geslepen guts.
Opstelling van de houtdraaier in het voormalige Museum Bulskampveld-Lippensgoed, jaren 1990-2000. Op de voorgrond is een draaibank te zien, op de achtergrond verschillende gutsen.
De slijpsteen voor gutsen is momenteel in langdurige bruikleen bij het Museum voor Oudere Technieken (MOT) in Grimbergen. Het is opgenomen in de permanente opstelling over de houtdraaier. Je vindt de slijpsteen voor gutsen ook terug in ID-DOC, een online hulpmiddel bij het identificeren van technische voorwerpen van het MOT.
