Sluiten
Menu
Ontdek Objecten Langgatboormachine

Langgatboormachine

Tot diep in de 20ste eeuw was het maken van een houten boerenwagen zwaar werk voor de wagenmaker. Vanaf de periode tussen de Wereldoorlogen kwam een mechanisatieproces op gang. Machines verlichtten geleidelijk de taken van wagenmakers en andere houtbewerkers. Een mooi voorbeeld daarvan is de langgatboormachine. Dit exemplaar uit de Collectie Bulskampveld is afkomstig van wagenmaker Jerome Jacques uit Proven.

Langgatboormachine met inventarisnummer J1, afkomstig uit Proven

Wagenmaker en vinkenier Jerome Jacques

De boormachine is gekocht van wagenmaker Jerome Jacques uit Proven. Hij is geboren in Merkem in 1901 en overleed in 1982 in Proven. Jacques was getrouwd met Margerata Leyzier en woonde in de Couthoflaan, buiten Poperinge richting Proven. Jacques was naast wagenmaker ook vinkenier in hart en nieren. Hij was gewestleider van de vinkeniersgilde van het gewest Poperinge van 1947 tot 1955. Daarna was hij gewestleider van het gewest Proven van 1955 tot 1973. Jacques was in die functie betrokken bij diverse vinkenmaatschappijen zoals Sint-Jansvink (Sint-Jan-ter-Biezen/Watou), Ware Vinkeniers (Proven), Vrije Vinkeniers (Poperinge) en Jagersvink (Krombeke). Jacques was één van de stichters van de Algemene Vinkeniersbond (vzw AVIBO) op 19 maart 1950. Op dat moment was hij nog aan het werk als wagenmaker want zijn beroep staat vermeld in de statuten van de oprichting tot vzw. Jacques maakte tot 1974 deel uit van de hoofdraad. Het is opvallend dat Jacques in 1950 nog wagenmaker was want in die periode beleefde de sector een grote crisis en zochten veel wagenmakers een andere job.

De vinkeniersgilde Sint-Jansvink van Sint-Jan-ter-Biezen viert op 19 september 1954 haar derde lustrum. De tweede persoon van links is gewestleider en wagenmaker Jerome Jacques. Collectie Bossaert, bewaard in Stadsarchief van Ieper, digitaal ontsloten via Westhoek Verbeeldt.

Mechanisatie in de wagenmakerij

De langgatboormachine is een boormachine waarmee houtbewerkers langwerpige gaten boren in werkstukken voor pen-en-gatverbindingen. Het exemplaar uit de Collectie Bulskampveld heeft een houten onderstel en moet je met de hand aandrijven door een soort vliegwiel. De bediening van de machine gebeurt vermoedelijk door twee personen. De boortafel waarop het werkstuk rust, is in de hoogte en breedte verstelbaar, zodat de booras met lang boorijzer precies op de gewenste hoogte kan worden ingedreven. Kleine werkstukken kunnen tegen de boortafel worden vastgeklemd met een snelspanner, om de handen te beschermen en te vermijden dat het werkstuk zou loskomen. Hier gaat het om een eenvoudige houten plank die met een soort spanschroef wordt geklemd. Een langgatboormachine dient voornamelijk om sleuven te boren. Een wagenmaker hanteert het toestel hoofdzakelijk voor spaak- en velggaten. Dit dient om de pen-en-gatverbinding van de velgsegmenten rond de spaken te trekken.

Grondplan van de wagenmakerij van Jerome Jacques uit Proven in 1928. Bewaard in het Provinciaal Archief West-Vlaanderen

Metalen langgatboormachines met inv. nr. 582
Metalen langgatboormachine met inv. nr. 4331
Het resultaat in een geboorde mal, inv. nr. TA23

Langgatboormachine vandaag

De handmatig aangedreven langgatboormachine evolueerde al snel naar een zware metalen toestel, aangedreven door een elektromotor. De machine diende nog steeds voor het boren van langwerpige gaten (voor pen-en gat-verbindingen), maar ook voor cilindrische gaten (bij houtverbindingen met ronde pennen) en voor inkepingen (bij halfhoutverbindingen). Door haar stabiliteit geniet de langgatboormachine doorgaans de voorkeur op een bovenfrees- of handboormachine. Tegenwoordig bestaan er toestellen met een vaste tafel, met een vaste boorspil, maar ook met een beweegbare tafel en beweegbare boorspil.  Dit laatste is interessant wanneer de werkman onder een specifieke hoek wil boren (bijvoorbeeld voor trappen of tafels). In principe blijft de werking van de machine sinds ontwerp onveranderd: het boren van gaten of sleuven (meerdere gaten naast elkaar) in een horizontaal geplaatst houten werkstuk.

Langgatboormachine van het merk Robland © Robland

Meer objecten in de kijker

Kavane

De kavane is een houten herdershut. Het is een uniek stuk in Vlaanderen.

Object bekijken

Beerbak

De beerbak met inventarisnummer 2 is het stuk dat het langst deel uit maakt van de Collectie Bulskampveld.

Object bekijken

Klompbakje

Een versleten of beschadigde klomp werd vroeger niet vlug weggegooid. Deze klomp kreeg een tweede leven als gereedschapsbakje.

Object bekijken
Alle objecten bekijken

Voetploeg

Vorige

Legerwagen

Volgende
Terug naar boven
Sluiten