Kuiperij

Een ton bestaat uit duigen, een reeks gebogen planken. Deze verkrijg je door een in blokken verzaagde boomstam in planken te klieven met een kliefmes. De planken worden dan verder verwerkt tot duigen. Dit gebeurt met een bijl en een trekmes, het basisinstrument van de kuiper. De duigen worden daarna geruime tijd te drogen gezet en afgewerkt op de schaafbank. Om een ton te krijgen zet de kuiper de duigen samen. Hij houdt ze op hun plaats met twee voorlopige ijzeren banden onderaan en één in het midden.

Door een vuurtje binnenin de ton worden de duigen buigzaam zodat de tonnenmaker ze bovenaan kan aantrekken met een vierde voorlopige band. Die wordt aangespannen met een hoepeltrekker. De uiteinden van de duigen schaaft hij glad met een gebogen kortschaaf. Hij schuint ze af met de dissel. Daarna schuurt de kuiper ook de groef voor de bodems uit. De binnenzijde wordt gladgeschaafd met een rond snijmes en een steekschaaf. Door de bovenste band weg te nemen, kan hij de bodem plaatsen en de definitieve banden aanbrengen met hamer en drijfveer.

Bewaren

Gereedschappen vertellen slechts een deel van het verhaal. De praktijken en verhalen van de kuiperij zijn minstens even waardevol. Er zijn al stappen ondernomen om de kennis van dit ambacht te bewaren voor de toekomst. Op het platform Immaterieelerfgoed.be is kuiperij een van de voorbeeldprojecten. Ook op de website van Erik Waelput, zoon van een kuiper, vind je meer informatie. In het Kuipersmuseum in Nevele worden regelmatig demonstraties en uitleg gegeven.