Bomen vervoeren is bijzonder zwaar werk. Tot de jaren 1950 gebruikte een houthandelaar daarom een boomezel. Het is een eenvoudige kar voorzien van twee wielen en een lange dissel. Hoe laad je deze lastsleper? Wie maakte en gebruikte de boomezel met inventarisnummer 307?
Boomezel met inventarisnummer 307 uit de Collectie Bulskampveld. © Luc Verachtert
De boomezel, ook wel mallejan genoemd, is voorzien van twee zware wielen gemonteerd op een stevig wielblok. Aan het wielblok is dwars een lange dissel verbonden. Het laden van een boomezel vereist een bijzondere techniek. Om een gevelde boom te vervoeren, wordt de boomezel boven de boom gereden. De dissel wordt rechtgetrokken. Een houten tegengewicht houdt de dissel op zijn plaats. De boomstam wordt met een ketting onderaan aan het wielblok vastgemaakt. Door de dissel terug naar beneden te trekken, komt de boom los van de grond. Na het verbinden van de stam vooraan met ketting aan de dissel, is de boom klaar voor transport.
Illustratie van de werking van een boomezel, in: Van Acker R., Bezoekersgids Landbouw-, Ambachten- en Karrenmuseum. Provinciaal Museum Bulskampveld Beernem, Brugge, 2000.
Deze boomezel is gemaakt en gebruikt door Alfons Bogaert (1894-1983), een wagenmaker uit Waardamme. Van zijn dochter weten we dat hij de boomezel gebruikte om bomen uit de bossen van het Bulskampveld te verslepen naar zagerijen in de omgeving. Wagenmaker Alfons bekeek op voorhand de te verkopen bomen in het bos. Hij had steeds zijn rekenboekje en meter mee. Hij mat de omtrek van de stam om te weten hoeveel volume het hout bevatte. Op die manier wist Alfons hoeveel rechte planken één boomstam opleverde.
Rekenboekje van wagenmaker Alfons Bogaert, Collectie Rosa Bogaert.
Tegenwoordig gebruiken boomverzorgers een metalen versie van de boomezel. Indien op de plaats waar de boom geveld wordt niet veilig kan worden gezaagd of als men de stammen wil houden om te laten verzagen tot balken en planken, blijft een boomezel handig. Voor klein werk kan je een boomezel met manuele dissel hanteren. Voor het zwaardere werk bestaat een boomezel met bolkoppeling die je met een quad of tractor kan trekken. De techniek is zeer bodemvriendelijk. De boomstam komt enkel met tussenpauzen in aanraking met de grond, namelijk wanneer het paard stopt of vertraagt. Het is dus een ideaal middel om bijvoorbeeld een boom uit een grasperk te halen zonder nadien opnieuw te moeten zaaien.
'Trait pour trait' versleept bomen met een trekpaard en boomezel.© Trait pour trait
