Sluiten
Menu
Ontdek Objecten Erwtenploeg

Erwtenploeg

Er waren op de Vlaamse velden in de 19de en 20ste eeuw naast de traditionele graan- en aardappelgewassen nog andere teelten. De erwtenteelt was daar één van. Naast het manueel rooien van de erwtenplanten, werd tot de jaren 1950-1960 ook het paard en de erwtenploeg ingezet. Landbouwer Jozef Desimpel uit Izegem vertelt in onderstaand filmpje over hoe hij vroeger met de erwtenploeg - of de erwtenschoffel - werkte. 

Erwtenploeg uit Steenkerke (Veurne), 1930-1960 (inv. nr. 222, Collectie Bulskampveld).

Veel erwten

Er waren op de Vlaamse velden in de 19de en 20ste eeuw naast de traditionele graan- en aardappelgewassen nog andere teelten. De erwtenteelt was daar één van. Van de erwt bestaan er verschillende variëteiten. Tot ca. de jaren 1950 waren vooral droge erwten populair voor de verwerking tot veevoeder. Daarna namen doperwten de bovenhand die vaak geteeld werden voor de verwerkende industrie en menselijke consumptie. Ook daarbij worden restproducten vaak in veevoeder omgezet. Erwten werden meestal gezaaid in maart. Ze hebben normaal een drietal maanden nodig om te groeien, maar een koud voorjaar kan de oogst vertragen.

Manueel plukken van erwten in Waals-Brabant, jaren 1950. 

Erwtenploeg

Naast het manueel rooien van de erwtenplanten, werd tot de jaren 1950-1960 ook het paard en de erwtenploeg ingezet. Vormelijk heeft het tuig wel wat weg van een ploeg, vandaar ook de veel voorkomende naam van erwtenploeg. Maar de eigenlijke functie van het werktuig is niet het keren van grond maar wel het ondergronds doorsnijden van de erwtenwortels. Vanuit die invalshoek is een schoffelwerktuig gepaster. Met de erwtenschoffel werd tussen twee rijen door gereden. De grote ganzevoet (een breed V-vormig mes), verstelbaar in de diepte, sneed op die manier de wortels van de linkse en rechtse rij erwten door. Typerend element is zeker de torpedo of zoals Jozef Desimpel het zegt “V1” - in de vorm van een halve kegel - die twee rijen erwtenplanten bovengronds uit elkaar moest trekken. Links en rechts onderaan de torpedo bevindt zich telkens een eenvoudige ijzeren staaf. Deze dient om de afgesneden planten zodanig te keren dat de afgesneden worteleindes bovenaan komen te liggen. In principe werd met één paard gewerkt dat tussen de rijen liep. Hiermee bereikten de landbouwer en de menner ongeveer 1 tot 2 hectare per dag.

Erwtenploeg uit Steenkerke (Veurne), 1930-1960 (inv. nr. 222, Collectie Bulskampveld).

Machinaal oogsten

Na de introductie van de tractor verschenen geleidelijk teeltspecifieke machines op de Vlaamse velden. Voor de erwtenteelt (doperwten) werd onder meer een dorsmachine ontwikkeld. Wanneer de dorsmachine over een erwtenveld rijdt, wordt het loof met de peulen in de machine getrokken. De erwten worden vervolgens uit hun peulen ‘geschud’ in die machine, waarna loof, peulen en erwten van elkaar gescheiden worden door een sterke luchtstroom en ronddraaiende zeven of netten. De erwten worden tijdelijk opgeslagen in de machine terwijl het loof en de peulen terug op het veld belanden. Vaak wordt wat achterblijft op de velden later gebruikt als veevoeder. 

Loonwerker Verhegge uit Loppem oogst erwten op een veld in Waterlandkerkje (Nederland), juni 2011. Still van https://www.youtube.com/watch?v=hY30gBddUto.

Verwerkende industrie

Erwten worden (bijna) niet voor de versmarkt geteeld, omdat erwten doppen te veel tijd vraagt met de hand. In de praktijk worden erwten dus (bijna) altijd geteeld in opdracht van een diepvries- of conservenfabriek. Na het dorsen worden de erwten in een container gekiept die rechtstreeks naar de diepvries- of conservenfabriek rijdt. Meestal bevinden erwtenvelden zich in de buurt van een fabriek. Na de nodige controles worden de erwten gereinigd, waarbij zand, steentjes, peulen en pelletjes worden verwijderd. De resterende peulen en pelletjes worden gerecupereerd als veevoeder. Als de erwten gereinigd zijn, worden ze geblancheerd. De afkoeling gebeurt via koud water en de lucht. Meteen daarna worden ze ingevroren tot -20°C. Tot slot gaan de diepgevroren erwten de verpakkingsafdeling in.

Meer lezen? Lees hier het verhaal over de geschiedenis van de diepvriesgroentensector.

Voet- en wentelploeg

Vorige

Aardappelplantmachine

Volgende
Terug naar boven
Sluiten