Oeselaar

De sleepeg of oeselaar is een landbouwwerktuig dat door een paard werd getrokken om zanderige grond fijn te verkruimelen. Het verschilt van de reguliere eg door de stand van de tanden, die bij de sleepeg naar achteren wijzen, terwijl ze bij een gewone eg naar voren staan. Dit werktuig werd vooral in West-Vlaanderen veelvuldig toegepast, omdat de zanderige bodem daar bijzonder geschikt voor was. Een enkel trekpaard trok de sleepeg voort. De uitvoering van het tuig kon variëren, afhankelijk van de fabrikant (vaak een wagenmaker), de gebruiker en de specifieke bodemeigenschappen.

Sleepeg (inv. nr. 412) uit Zwevezele, 1880-1940. Collectie Bulskampveld.

 

 

Een streekgebonden tuig uit West-Vlaanderen

Meestal bestond de sleepeg uit twee of drie rijen grove houten (bijna altijd essenhouten) of ijzeren tanden. Deze waren naar achteren gericht en in een dwarsbalk bevestigd. Deze balken werden met elkaar verbonden door een stevig raamwerk, waarop bovenop planken waren aangebracht. Tijdens het trekken kon de boer op deze planken plaatsnemen. Om kosten te besparen, kwam het voor dat een boer een gewone eg gebruikte door deze om te keren. Hierbij werden de tanden, die nog niet volledig in de balken waren gedreven, met de korte uiteinden naar de grond gericht. Op deze manier kon een vergelijkbaar resultaat worden bereikt als met de schuin naar achteren gerichte tanden van de sleepeg.

Sleepeg in het voormalige museum Bulskampveld, 1982-1992. Fotocollectie Collectie Bulskampveld.

Surfen over de velden

De oeselaar is een typisch regionaal werktuig uit de tijd voor de mechanisatie van de landbouw; het wordt niet achter een tractor gebruikt.

De landbouwer hield met zijn linkerhand het leidsel van het paard vast terwijl hij met gespreide benen op de planken stond. Tijdens het trekken verplaatste hij zijn gewicht afwisselend van de ene voet naar de andere, waardoor de sleepeg heen en weer bewoog over het land. Dit zorgde ervoor dat de grove kluiten aarde werden fijngemaakt en de bodem werd voorbereid voor het zaaien van gewassen zoals raapzaad.

Daarnaast kon het werktuig ook worden ingezet om zaad lichtjes met aarde te bedekken. In hopvelden werd de sleepeg gebruikt om de grond tussen de rijen te verkruimelen. Soms trok een boer ermee over pas opgekomen aardappelen om onkruid te verwijderen.

Demonstratie van een sleepeg getrokken door een paard in Sint-Michiels-Brugge, 1991. Fotocollectie Collectie Bulskampveld.

De moderne rotoreg

De rotoreg is een landbouwmachine die door een tractor wordt getrokken en wordt ingezet voor oppervlakkige grondbewerking om een egaal zaaibed te creëren. Het apparaat functioneert met meerdere verticale messen die op roterende schijven zijn bevestigd. Deze messen mengen de grond en verkruimelen grote kluiten voor een fijnere structuur.

Extra werktuigen, zoals een rol om de grond verder te verkruimelen en aan te drukken, kunnen aan de rotoreg worden toegevoegd. Het toestel is zowel in diepte als in breedte verstelbaar, hydraulisch en handmatig. De bewerkbare oppervlakte per uur hangt af van de vochtigheid van de bodem.

Still uit het filmpje Goed Gerief - rotoreg, 2024. Vilt en PlattelandsTV

Terug naar boven